W ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat przeprowadziłem (tj. Markku Salo) setki wywiadów tematycznych z osobami długotrwale korzystającymi ze świadczeń w zakresie zdrowia psychicznego w celach badawczych. Kiedy pytałem ich o ich marzenia i aspiracje, uderzającą, niemalże prawnie uzasadnioną odpowiedzią z pierwszej ręki było stwierdzenie: "Nigdy nie pytano mnie (poważnie) o moje marzenia i aspiracje". Oczywiście, jeśli nigdy się o to nie pyta, potrzeba trochę czasu, aby zastanowić się nad własną przyszłością.

Gdybyśmy mieli wskazać jedną osobę, która mogłaby posłużyć za przykład, byłaby to była psycholog, która w wieku sześćdziesięciu lat od lat mieszkała w domu rehabilitacyjnym. Powiedziała mi, że jej marzeniem jest "napisać historię mojego życia". Dwa tygodnie po rozmowie zadzwoniłem do niej i zapytałem, jak idzie jej pisanie. Zapytała: "Czy potraktowałeś moje marzenie poważnie?". Odpowiedziałem: "Oczywiście, bo jakże mógłbym zrobić coś innego". W ten sposób rozpoczęła swoją literacką podróż. W ciągu półtora roku byliśmy na inauguracji książki, w której znalazła się jej historia. Podczas przemówienia przed setką osób powiedziała: "Mam nadzieję, że historia mojego życia przyda się młodszym ludziom, być może pomoże im uniknąć niektórych przeszkód, które ja musiałam napotkać".

Tak więc, czy lubimy historię, czy nie, uważamy, że dobrze jest, gdy człowiek wie, kim jest. Znajomość samego siebie jest jedną z podstaw zdrowia psychicznego. Oczywiście, w świecie ciągłych zmian, chaosu i zawirowań, poznanie samego siebie stało się podróżą trwającą całe życie. Podróż może być nawet ważniejsza od celu. Podróż, której przewodnikiem są drogowskazy, takie jak:

• Skąd pochodzę? Jakie są moje korzenie kulturowe, etniczne, społeczne, duchowe i klasowe?
• Czy w ciągu swojego życia doświadczyłem/am znaczących przemian społecznych, emocjonalnych, duchowych i klasowych?
• Dokąd teraz zmierzam? Jakie są moje marzenia i skąd biorą się moje aspiracje? W jaki sposób zdrowie psychiczne jest związane z moimi marzeniami i aspiracjami?
• Czy jestem przede wszystkim obywatelem mojego rodzinnego miasta (lub miejscowości, w której mieszkam), regionu/prowincji, w której mieszkam, kraju lub narodu, w którym żyję – czy też mam tożsamość kosmopolityczną [2]?

[2]. Kosmopolityzm oznacza "sposób bycia w świecie, sposób konstruowania własnej tożsamości, który różni się od idei przynależności, przywiązania lub zanurzenia w konkretnej kulturze i prawdopodobnie jest jej przeciwny". Waldron, J. (2000). Czym jest kosmopolita?

Journal of Political Philosophy, Vol. 8, No. 2, 227.